محققان در جریان مطالعات خود بارها به وجود ارتباط قوی میان بهداشت دهان و دندان و سلامتی قلب انسان پی بردهاند. این پدیده میتواند یک تصادف ساده باشد؛ اما به احتمال بیشتر نشاندهنده آن است که میان بیماریهای لثه و فقدان دندان با سلامتی سیستم قلبی و عروقی ارتباط معناداری وجود دارد. در حال حاضر شواهد و قرائن کافی دال بر این موضوع وجود ندارد؛ اما یک فعالیت تحقیقاتی اخیرا انجام شده به روشن شدن هرچه بیشتر موضوع کمک میکند.
بسیاری از مطالعات انجام شده از وجود ارتباط میان بهداشت دهان و مشکلات قلبی حکایت دارند؛ با اینحال فعالیت تحقیقاتی صورت گرفته در سال ۲۰۱۷ به تحلیل دادههای گردآوری شده از حدود ۱ میلیون انسان پرداخت و هیچگونه ارتباط معناداری را میان فقدان دندان و بیماریهای قلبی و عروقی گزارش نکرد.
بدیهی است که نتایج یک مطالعه برای رد نظریه فوق کفایت نخواهد کرد و هرگونه اظهارنظر قطعی مستلزم انجام کارهای تحقیقاتی گستردهتر است؛ خصوصا آنکه یک پژوهش اخیرا انجام شده به نتایج جالبتوجهی دست یافته است. مطالعه جدید بر روی ۱۶۱۲۸۶ نفر از مردم کره انجام شد و مجددا نشان داد که مسواک زدن به دندان با کاهش ریسک ابتلا به فیبریلاسیون دهلیزی (نوعی آریتمی) و نارسایی قلبی مرتبط است.
بررسی صورت گرفته طی مدت ۱۰٫۵ سال و روی افراد بزرگسال بین ۴۰ تا ۷۹ ساله که روزانه ۳ مرتبه یا بیشتر دندانهای خود را مسواک میزدند؛ از کاهش ۱۰ درصدی خطر ابتلا به فیبریلاسیون دهلیزی و کاهش ۱۲ درصدی ریسک نارسایی قلبی حکایت داشت. بعلاوه این یافتهها مستقل از سن، جنسیت، وضعیت اقتصادی و اجتماعی، تمرینات منظم، مصرف الکل، شاخص توده بدنی و سایر فاکتورهای سلامت جسمانی نظیر فشارخون هستند.
به بیان واضحتر با فرض وجود ارتباط میان مسواک زدن و مشکلات قلبی و عروقی، محققان هنوز مکانیسم آنرا بهطور دقیق کشف نکردهاند. اما در حال حاضر برخی سناریوهای احتمالی در خصوص نحوه این ارتباط مطرح شده است. اگرچه احتمالا کمی عجیب بهنظر میرسد؛ اما وضعیت بهداشت دهان انسان در سلامت عمومی بدن وی تاثیر بسزایی دارد. محققان اخیرا به چنین واقعیتی پی بردهاند. بهعنوان مثال مطالعات اخیر نشان دادند که باکتریهای مولد بیماریهای لثه میتوانند در ابتلای فرد به آلزایمر تاثیرگذار باشند.
بهنظر میرسد که پلاکهای موجود بر روی دندانها در شکلگیری پلاکها درون رگهای خونی بدن نیز تاثیرگذار هستند. یکی از نظریههای مطرح شده این است که باکتریهایی که میان دندانها و لثه زندگی میکنند میتوانند وارد جریان خون شوند و توازن باکتریایی روده را برهم بزنند. این پدیده موجب بروز التهابات سیستماتیک شده و ریسک آسیبدیدگی دریچههای قلب، میوکارد و حتی نارسایی قلبی را افزایش میدهد.
اما همانطور که نتایج یک پژوهش قادر به رد یک ایده نیستند؛ برای تائید آن نظریه نیز کفایت نخواهند کرد. اگرچه تحقیقات انجام شده در کره، طیف گستردهای از افراد را برای مدت زمانی طولانی مورد بررسی قرار داده است؛ اما این پژوهش با محدودیتهای مختلفی دستبهگریبان بوده است. در این مطالعه از افراد درخواست شد تا الگوی مسواک زدن خود را گزارش دهند و تنها افراد جوامع آسیایی مورد بررسی قرار گرفتند. در این کار تحقیقاتی از دادههای الکتروکاردیوگرافی یا اکوکاردیوگرافی به هیچ عنوان استفاده نشد و بروز بیماریهای مرتبط با دندان نیز هرگز موردتائید قرار نگرفت.
بعلاوه اگرچه این پژوهش طی مدت زمانی طولانی انجام شده است؛ اما دادهها بهصورت گذشتهنگر مورد بررسی قرار گرفتهاند و این پدیده بدان معناست که شناسایی یک رابطه علت و معلولی غیرممکن بوده است. با اینحال دستاوردها با نتایج سال گذشته مطابقت دارند. نتایج پژوهش پارسال نشان داد که ریسک بروز حمله قلبی یا مرگ ناشی از آن در افرادی که روزانه کمتر از ۲ نوبت دندانهای خود را مسواک میزنند؛ ۳ برابر بیشتر است.
دکتر Ann Bolger؛ متخصص قلب و عروق در آن زمان هشدار داد که نتایج فوق لزوما صحت چنین نظریهای را ثابت نمیکنند. افرادی که به سلامتی دندانهای خود توجه میکنند؛ احتمالا به سلامتی سایر بخشهای بدن خود از جمله انتخاب سبک زندگی سالم نیز اهمیت میدهند. این موضوع به حفظ آمادگی سیستم قلبی و عروقی آنها کمک میکند.
امروزه پزشکان صریحا توصیه میکنند که افراد به منظور کاهش ریسک بیماری فیبریلاسیون دهلیزی و نارسایی قلبی هر روزه دندانهای خود را بهصورت منظم مسواک بزنند.
در حالیکه نقش التهابات در بروز بیماریهای قلبی و عروقی روزبهروز آشکارتر میشود؛ اما تعریف راهبردهای حفظ سلامت عمومی جامعه مستلزم انجام مطالعات بیشتر است. در حال حاضر هیچ مدرک مستندی وجود ندارد که نشان دهد درمان بیماریهای لثه مانع از ابتلا به بیماریهای قلبی و عروقی میشود. اما متخصصان با توجه به نتایج قانعکننده پژوهشهای اخیر توصیه میکنند که افراد به سلامت و بهداشت دهان و دندان خود بیشتر اهمیت دهند.